2 september – Voorgedragen in Leiden tijdens de Ware Opening van het Academisch Jaar.
Voorzitter Alex Tess Rutten: Het is ontzettend belangrijk dat we van ons blijven laten horen, dat we aan de maatschappij blijven laten zien dat we ons niet tegen elkaar laten uitspelen. Ook niet als bepaalde voorstellen van bepaalde bekostigingscommissies dat pogen te doen.
De politiek probeert al jaren een verdeel-en-heers spel te spelen met het hoger onderwijs. Vijf jaar geleden dreven ze een wig tussen de instellingen en studenten door 600 miljoen van de basisbeurs aan de hogescholen en universiteiten te beloven. Nu proberen ze hetzelfde trucje opnieuw door het geld van alfa-gamma-medisch naar beta-techniek te schuiven. Extra pijnlijk is het feit dat ze zo de extra investeringen die het leenstelsel opleverde weer ongedaan maken. Tegenwoordig steken studenten zich voor tienduizenden euro’s in de schuld – de beloftes voor extra kwaliteit van het onderwijs leeg gebleken. Zo’n scenario mogen we niet weer laten gebeuren.
Zolang er niet meer geld in onderwijs en wetenschap wordt geïnvesteerd zijn we allemaal verliezers. Beta-techniek krijgt er nu misschien linksom geld bij, maar als 37 jaar onderwijsbezuinigingen ons iets hebben geleerd is dat ook zij het de komende jaren rechtsom wel weer zullen verliezen.
Om dit eeuwige kat en muis spel tegen te gaan is er meer dan ooit solidariteit nodig. Solidariteit tussen vakgebieden, tussen instellingen en tussen studenten en onderzoekers en docenten. Voor de zomer zijn wij een petitie gestart met de Partij van de Arbeid om te laten zien dat er breed in de maatschappij protest is tegen de herverdeling die van Rijn voorstelt. Ruim drie en een half duizend mensen schaarden zich daar achter. En terecht, want hoewel betatechniek onderwijs zeker meer investeringen nodig heeft, is er absoluut geen enkele ruimte om dit weg te halen bij alfa-gamma-medisch. Deze maatregel is voor een groot deel van het hoger onderwijs in Nederland desastreus.
Ik wil graag een persoonlijke ervaring met jullie delen die voor mij illustratief is voor de tijd waar de wetenschap in zit: Ik doe een onderzoeksmaster cultural analysis aan de universiteit van Amsterdam. Daar ben ik afgelopen academisch jaar mee begonnen. Deze opleiding die zou moeten leiden tot een vermogen om onderzoek te doen, tot kritisch reflecteren op de maatschappij en tot een baan in de wetenschap. In het eerste college van het jaar deden we een voorstelronde. En zonder uitzondering voelde al mijn medestudenten op een of andere manier de druk om in die eerste ronde hun hele CV en al hun academische verdiensten op te sommen. Het was heel duidelijk, de toon was gezet, het voelde alsof we een twee jaar durend sollicitatietraject voor die paar zeldzame promotieplekken waren begonnen. In plaats van een kans om ons samen te verdiepen in iets waar ik heel erg veel energie van krijg en iets wat intens belangrijk is voor de hele maatschappij, klonk tijdens die eerste bijeenkomst vooral het startschot voor de rat-race die de wetenschap is geworden.
Hoewel de onderwerpen en de teksten die we behandelde eindeloos interessant waren lag er toen al een bepaalde druk en angst over ons heen. Zouden we het redden in academische? Kunnen we die volgende sprong naar een promotieplek maken? Zijn mijn cijfers hoog genoeg om in de universiteit te mogen blijven? Ook onder deze nieuwe masterstudenten was de concurrentiestrijd al begonnen.
Het omslag punt kwam toen WOinActie in september de actieweek organiseerde, waarin colleges in de open lucht werden gegeven en er werd gepraat en gereflecteerd op de universiteit en wetenschap. Ook wij deden dit en dat was voor mij een even verdrietig als hoopvol moment. Mijn hoogleraar vertelde vanuit haar eigen ervaring over de ratrace die je loopt als wetenschapper, over de onzekerheden, het gebrek aan vaste contracten, het overwerken en leven van onderzoekssubsidie naar onderzoekssubsidie. Ze vertelde ons, haar studenten, dat of we het redden in de universiteit niks te maken gaat hebben met hoe goed we zijn, hoe slim, of hoe hard we werken. Maar dat het op dit moment puur geluk is of je de sprong kan maken van een master naar een onzekere promotieplek. De eeuwige concurrentiestrijd heeft de universiteit uitgehold. En dit is de realiteit is waar we vandaag tegen strijden.
Dit gesprek met mijn hoogleraar gaf ons het gezamenlijk bewustzijn dat nodig is om ons te verzetten tegen deze concurrentiestrijd . Want de eerste belangrijkste stap die we kunnen en moeten zetten is deze neoliberale logica niet internaliseren. Elkaar niet gek maken en begripvol en solidair zijn naar en met elkaar.
Ik zou studenten en onderzoekers om me heen soms wel willen wakker schudden. “Dat het jou niet lukt is niet jouw individuele schuld, het zegt niks over jou. Het zegt álles over het systeem dat we in Nederland hebben gecreëerd – waarin het je onmogelijk wordt gemaakt om het goed te doen en zekerheden op te bouwen.
Solidariteit ligt in de kern van WOinActie, Wetenschappers die om zich heen kijken en zien dat zij zelf, maar ook hun collega’s het niet langer redden met deze werkdruk en in deze concurrentiestrijd. De solidariteit tussen studenten en docenten is de basis van een sterke beweging. De komende tijd zullen we actie voeren voor toegankelijke onderwijs en sterke, brede wetenschap. Want laat de boodschap aan de minister heel duidelijk zijn: Wij pikken het niet meer.